ریتم نو | سایت خبری - تحلیلی موسیقی ایران و جهان

[مریم رفائی]

سال 86 استاد محمدرضا شجریان تصمیم به تشکیل گروهی جوان می‌گیرند. به دلیل ارادت قلبی‌شان به استاد جلیل شهناز نام این گروه را شهناز برمی‌گزینند. در همان زمان سحر ابراهیم مشغول تحصیل در دانشکده‌ی موسیقیِ دانشگاه هنر در مقطع کارشناسی ارشد بود و آقای مجید درخشانی یکی از اساتید وی در دانشگاه که با نوازندگی‌ او از نزدیک آشنا می‌شود و از جانب استاد شجریان از وی دعوت به همکاری می‌کند. از طرفی اعضای گروه شهناز نخستین اجرایشان با استاد شجریان را در سال 87 تجربه می‌کنند اما سحر ابراهیم هنوز به گروه اضافه نشده و پس از استقبال از اجرای نخست، استاد شجریان تصمیم به برگزاری کنسرت در مهرماه همان سال می‌گیرند و طبق صحبت‌هایشان با آقای مجید درخشانی مبنی بر اضافه شدن ساز قانون به ترکیب گروه، سحر ابراهیم سه هفته مانده به دومین اجرا به تمرینات ملحق می‌شود اما مجید درخشانی به وی تأکید می‌کند که به دلیل نزدیکی زمان اجرا، همکاری در آینده صورت خواهد گرفت.

سحر ابراهیم نخستین تمرین با گروه را به‌خوبی پشت سر می‌گذارد و اولین دیدار وی با استاد شجریان شکل می‌گیرد و طبق گفته‌های این نوازنده؛ استاد در اولین دیدار، سرشار از انرژی مثبت و نگاهشان پر از اطمینان بود گویی که سحر ابراهیم سال‌ها ایشان را از نزدیک می‌شناسد. درنهایت به درخواست خسرو آواز ایران، وی در دومین کنسرت تهرانِ گروه شهناز روی صحنه حاضر و این اجرا، آغاز همکاری‌اش با استاد شجریان می‌شود.

سحر ابراهیم درباره سال‌ها همکاری با خسرو آواز ایران گفت: وقتی به این سال‌ها فکر می‌کنم سال‌هایی پر از خاطره، کنسرت، انرژی، تجربه و یادگیری می‌بینم. سفرهای زیادی با گروه شهناز داشتم چراکه این گروه در سال‌هایی که گذشت تورهای زیادی برگزار کرد و بسیار پرکار بود. چندین مرتبه در اروپا، آمریکا، کانادا، استرالیا، لبنان، دبی، ترکیه و غیره روی صحنه رفتیم و هر اجرا تجربه متفاوتی داشت و استاد با آوازشان همگان را متحیر می‌ساختند. در هر کنسرت منتظر اتفاق تازه‌ای بودیم چراکه استاد در تمام اجراها بسیار خوب بودند. اما بعضی از آن‌ها متفاوت بود! وقتی ایشان حال خوبی داشتند درصحنه غوغا به پا می‌کردند. حتی هم‌نشینی و هم‌صحبتی با استاد خالی از لطف نبود چه برسد به شنیدن صدای آسمانی‌شان در کنسرت‌ها آن‌هم نه به‌عنوان مخاطب بلکه به‌عنوان یک هم‌نواز! تسلط بالای استاد شجریان بر ادبیات و شعر بر هیچ‌کس پوشیده نیست. انتخاب درست اشعار برای گوشه‌ها با خلاقیت ایشان عجین شده بود. تکنیک‌های آوازی و احساس فوق‌العاده در آوازهای ایشان موج می‌زد و درنهایت بداهه‌خوانی بی‌نظیری درصحنه توسط استاد خلق می‌شد.

نوزانده قانون گروه شهناز در مورد رفتار و منش استاد در تمرینات گروه توضیح داد: در تمام این سال‌ها چه در تمرینات و چه در تورهایی که از شهری به شهر دیگری می‌رفتیم استاد بسیار جدی و مصمم برای ارائه کنسرتی بی‌نقص در تلاش بودند و رفتارشان با اعضای گروه در عین جدیت سرشار از انرژی مثبت و مهربانی بود و همیشه برخوردی حرفه‌ای و بی‌نقص داشتند و به یاد دارم در زمان استراحت میان تمرینات معمولاً همه دور میزی می‌نشستیم و همانند خانواده‌ای بزرگ و صمیمی به گفتگو می‌پرداختیم و استاد همیشه با لبخندی بر لبانشان، تک‌تک اعضا را با گشاده‌رویی نظاره می‌کردند و گاهی از خاطراتشان می‌گفتند که با خنده همراه می‌شد و گاهی کلامشان در حین سادگی خبر از تجربه‌ی دیرین پربار ایشان می‌داد ازنظر بنده استاد شجریان دایره المعارفی از موسیقی ایران هستند که تمام جواب‌ها در آواز ایشان خلاصه می‌شود.

وی با اشاره به اینکه استاد سرشار از ایده و خلاقیت هستند بیان کرد: ایشان در تمام طول زندگی هنری خود بسیار هوشمندانه رفتار و با اعتقادی راسخ مسیر هنری‌شان را طی کردند و با درایت هنری‌شان خالق بهترین آثار بودند و در این مهم، درس بزرگی به من و هم‌نسلانم داده‌اند که تأثیر مثبتی بر زندگی کاری بنده برای پیشبرد اهداف هنری‌ام گذاشته است.

سحر ابراهیم ارتباط داخلی بین اعضای گروه را عالی عنوان کرد و افزود: تمامی اعضا با اشتیاق بر سر تمرینات حاضر می‌شدند و به‌ندرت پیش می‌آمد کسی مگر به دلیل بسیار خاص و موجهی غیبت کند. واکنش‌ها در بیرون از گروه مثبت دیده می‌شد اما در تمام دنیا هر کاری منتقدان خاص خود را دارد که شخصاً این مسئله را بد نمی‌بینم. ازآنجاکه استاد آثار فراوان و ماندگاری در موسیقی ایران دارند، همیشه نگاه‌ها به سمت ایشان است و مخاطبان توقعات زیادی از استاد دارند چراکه اسطوره‌ای در اوج هستند و هر تغییری از جانب ایشان در رأس دیدها قرار می‌گیرد. همیشه انرژی مثبت و آرامش مجید درخشانی برای بنده و دیگر اعضای گروه قابل‌ستایش بوده و ایشان ارتباطی تنگاتنگ، گرم و درعین‌حال حرفه‌ای با اعضا داشتند و آرامش وجودشان را منتقل می‌کردند. این توانایی نه در ظاهر بلکه باطنی بود. و استاد شجریان این موضوع را جدای از کار حرفه‌ای ایشان به‌خوبی در شخصیتشان درک و با انتخاب هوشمندانه‌شان، درنهایت ارتباط خوبی در گروه ایجاد کرده بودند.

این نوازنده درباره اعتماد استاد به جوان‌ها گفت: تشکیل گروه شهناز و میدان دادن به جوان‌ها برای رشد و شکوفایی هرچه بیشتر جوانان در عرصه موسیقی ایران جسارت و شجاعتی بزرگ می‌خواست که تنها از استاد شجریان برمی‌آمد چراکه روحیه‌ی جوان‌گرایی در ایشان موج می‌زند و استاد سرشار از ایده و خلاقیت هستند. تشکیل گروه الگویی برای دیگر پیشکسوتان موسیقی در این عرصه بود چراکه تعالی موسیقی، حرکت و پیشرفت به سمت جلو تنها با اعتماد به نسل جوان شکل خواهد گرفت و جا دارد از مجید درخشانی بسیار تشکر کنم چراکه در تمام این مسیر همراه همیشگی استاد در گروه شهناز بودند و ارتباط خوب ایشان با هم‌نسلان من در کارهای شخصی‌شان نیز بسیار ملموس است.

وی درباره ممنوع‌الکاری استاد شجریان توضیح داد: ابتدا شنیدن این خبر برای من و دیگر اعضا بسیار سنگین و گران آمد چراکه برنامه‌ریزی دقیقی برای برگزاری تور کنسرت بزرگی در ایران در حال بررسی بود و قرار بر این بود نه‌تنها در تهران بلکه به‌تمامی شهرهای ایران حتی‌المقدور سفر کنیم که اصلاً کار به آنجا نکشید. واکنش ایشان در تمامی زمینه‌ها توأم با لبخند و آرامش بود و استاد در برخورد با این موضوع تأثیر زیادی بر اعضای گروه گذاشتند. ایشان کارهایی که باید در موسیقی انجام می‌دادند را حتی بیشتر از سهم و دِینِشان به موسیقی ایرانی انجام داده‌اند. با حذف صدای استاد در ظاهر این مردم ایران بودند که رنجیدند ولی آیا می‌شود صدای چنین هنرمند بزرگی را از زندگی مردم جدا کرد؟! شاید در ظاهر کنسرتی برگزار نشد اما به نظر شما صدای استاد از زندگی مردم حذف شد؟! برای تکمیل صحبتم به این شعر بسنده می‌کنم «چه کم گردد ز لطف عارض گل/ که بر وی بنگرد بیچاره بلبل»

بسیار کوته فکرانه است اگر بخواهیم شخص استاد شجریان و فعالیت‌های هنری‌شان را سیاسی تلقی کنیم چراکه ایشان به‌عنوان یک هنرمند، درمانگر جامعه خویش بوده و هرگونه فعالیت هنری ایشان در راستای رفع مشکلات جامعه و تعالی فرهنگ و هنر است. چراکه وظیفه واقعی هر هنرمند بلندمرتبه‌ای همچون استاد شجریان، درک مشکلات جامعه و همسو کردن هنر خود در جهت رفع این مشکلات است.

نوازنده قانون گروه شهناز درباره انتشار آلبوم «طریق عشق» استاد شجریان پس از سال‌ها گفت:  استاد شجريان آثار منتشرنشده بسيارى دارند. جاى بسى خوشبختى است كه اين اثر منتشر شد و به دست همگان رسيد و امیدوارم كه ديگر آثار ايشان نیز به‌زودی منتشر شود.

وی ربنای شجریان را اثری نوستالژیک و ملی برای تمام مردم ایران از هر قشر و طبقه‌ای خواند و افزود: همان‌طور كه همه مطلع‌اند اين اثر متعلق به مردم ايران است و نمی‌توان آن را از ملتى جدا كنيم كه با آن مأنوس هستند و آن را دوست دارند.  شايد چند سالى است كه اين اثر به‌صورت رسمى پخش نمی‌شود ولى در اين شب‌ها از گوشه و كنار شهر نواى بانگ آسمانى ايشان به‌مراتب به گوش می‌رسد  و اين نشانگر آن است كه  نمی‌توان چنين اثر فاخر و جاودانه‌ای را از مردم ايران دريغ کرد.

سحر ابراهیم درباره بیماری خسرو آواز ایران اظهار کرد: همه ما تا حدودی از کلیات بیماری ایشان مطلع بودیم ولی آن‌قدر روحیه عمومی ایشان خوب بود که هیچ‌وقت تصور نمی‌کردیم موضوع بیماری‌شان تا این اندازه جدی باشد. درهرصورت ما هم مثل تمام مردم ایران با دیدن آن ویدیو بسیار اندوهگین شدیم. البته در آن زمان ایشان خارج از ایران به سر می‌بردند و بعد از انتشار ویدیو با استاد تلفنی صحبت کردم و با آرامش با بنده صحبت کردند و درنهایت گفتند؛ نگران نباشید و حال من خوبِ خوب است. صدای ایشان همانند همیشه آرامش‌بخش بود و این آخرین باری بود که با ایشان صحبت کردم.

استاد محمدرضا شجریان نه‌تنها پدر آواز ایران هستند بلکه هنر والای ایشان در منش و رفتارشان نمود پیداکرده و گویای روح بزرگ و هنرمندشان است. وقتی نام هنرمند را برای شخصی به کار می‌بریم این کلمه در تمام زمینه‌ها صدق می‌کند که ایشان از هر لحاظ نمونه‌ی بارز  یک هنرمند واقعی‌اند. هنرمندی که در این روزگار کم می‌بینیم. هرکسی که ایشان را از نزدیک می‌شناسد و با خلقیات ایشان آشناست صدق گفتار من بر او هویداست و این از اقبال و بخت‌بلند ما است که با ایشان هم‌عصر شده‌ایم چراکه شاید دیگر تاریخ چنین هنرمندی را به خود نبیند. باید قدر استاد را بدانیم. هنوز طنین آوازشان در گوشم زمزمه می‌کند و دلتنگ آن روزهای بی تکرار هستم. به امید سلامتی و بهبود کامل بزرگ‌مرد تاریخ موسیقی ایران، استاد محمدرضا شجریان!