موسیقی بانوان همیشه ما را به یاد موسیقی سنتی و بعضاً پاپ میاندازد و انصافاً بانوان هنرمند در این مسیر دشوار از حرکت نایستادند و راهشان را ادامه میدهند اما دراینبین گروه «صنم پاشا» بر روی باورهای ما خطی کشیده و تابویی را شکسته! و قرار است موسیقی «راک»ی را روی صحنه ببرد که تمامی اعضای آن را بانوان تشکیل میدهند و تمام اشعار و موسیقی آثار از دل همین خانمها بیرون آمده است.
این بانوان از تنهاییها، غم و شادی و رنجهایشان میگویند که شکل تازهای برای مخاطبان خانم دارد. آنها گاهی از حس و حالشان برای انتقام و در آخر عشقی که همیشه جای آن را میگیرد، میخوانند و بهنوعی امضای خودشان را در موسیقی دارند.
نگارنده این متن شاید پیش از حضور در تمرین این گروه، باور نداشت که بانوان هم میتوانند در این سبک آنقدر قوی و مسلط باشند اما با تماشا و شنیدن کارهای این گروه، مطمئن است که این گروه جایش را در بین مخاطبان باز میکند.
اعضای این گروه که میدانند راه سختتری را نسبت به دیگر بانوان هنرمند موسیقی دارند و برای ادامه مصمم هستند، در گفتگو با
ریتم نو از چگونگی شکلگیری و ایده این گروه تا برنامههای آیندهشان گفتگو کردند.
هم سلیقه بودن مسیر ما را مشخص کرد/ موسیقی راک نوعی سبک زندگی است
*در ابتدا درباره گروه «صنم پاشا» و چگونگی شکلگیری آن توضیح دهید.
پاشا: حدود سه سال پیش این گروه توسط من و با همراهی بیتا صادقی و ریما حسن زاده شکل گرفت و در ادامه آرمینا جعفری نوازنده درامز و سارا قربانی نوازنده گیتار الکتریک به گروه اضافه شدند البته پیش از خانم قربانی، نوازنده گیتار الکتریک دیگری به نام رضوان بوستانی ما را همراهی میکردند که به دلیل مهاجرت از ایران، از گروه جدا شدند. البته مدتی تمرینات گروه متوقف شد اما اخیراً تمرینات گروه بهصورت منظم برگزار میشود و مراحل ثبت گروه در حال انجام است.
تمامی آثار گروه را من ساختم بهجز دو قطعه که بهصورت گروهی شکلگرفته و ساختهشده است. تعدادی از ترانهها از نوشتههای من، برخی از اشعار فروغ فرخزاد و از ترانههای نیما راهداری و فرشید حسینی نیز در برخی از آهنگها بهره بردهایم.
*در مورد ایده تشکیل گروه راک بانوان بگویید که اصلاً این ایده از کجا شکل گرفت و آیا انتخاب سبک راک، مخاطبان شمارا محدود نمیکند؟
پاشا: سبک گروه ما کاملاً راک نیست و همانطور که شما شنیدید موسیقی ما پاپ – راک است و اینکه چرا فضای کارهای ما طوری انتخابشده که ساز گیتار الکتریک در آن پررنگتر هست؛ فکر میکنم به دلیل سلیقه تمامی افراد گروه است.
صادقی: واقعاً به خاطر سلیقه اکثر اعضای گروه بود اما همانطور که اشاره شد، کارهایی هم در فضای پاپ داریم.
حسن زاده: هم سلیقه و همراه بودن تمامی اعضا، در گروه خیلی مشخص است ما خیلی راحت صحبتها و نظرات یکدیگر را درک میکنیم و بهنوعی میتوان گفت بیشتر هم انرژی هستیم و کار را برایمان لذتبخش میکند و به همین دلیل مخاطب بهراحتی با ما میتواند ارتباط برقرار کند. ما در ابتدا چارچوبی را مبنی بر سبک راک یا پاپ بودن گروه مشخص نکردیم و ما حرفهایمان را در این فضا بیان کردیم.
قربانی: به نظر من هم سلیقه بودن مسیر ما را مشخص کرد. موسیقی راک نوعی سبک زندگی است و فقط در نوازندگی خلاصه نمیشود.
ماهم میتوانستیم کار کاور انجام دهیم اما تأثیرگذاری روی مخاطب از هدفهای ما بوده است.
*شما کارهای ساختهشده توسط گروه خودتان را روی صحنه خواهید برد، اما مخاطبها چون آثار شمارا نشنیدهاند شاید ذهنیتی درباره حال و هوای کارها نداشته باشند چرا به سراغ کارهایی که پیشازاین توسط هنرمندان آقا به اجرا درآمده را در کنسرتتان اجرا نمیکنید؟
پاشا: شخصاً به موسیقی بانوان در کشورمان ،چون نمیتوانیم آلبومی را منتشر کنیم، نگاه تئاتر گونه دارم. ما وقتی برای تماشای تئاتری به سالن میرویم، هیچگاه از قبل، آن تئاتر را ندیدهایم و قرار نیست بعداً هم آن را ببینیم اما درست پس از تماشای تئاتر، و بیرون آمدن از اجزا، اثرش در وجودمان مینشیند.
درباره آهنگسازی، چیدمان و اشعار کارهای گروه باید بگویم؛ انتخاب ترجیعبند بهگونهای است که چندین بار در زمان اجرای قطعه تکرار میشود و بهواسطه اینکه کلام آثار فارسی هست، مخاطب میتواند آن را همخوانی کند و اتفاق اصلی، درست آنجایی برای مخاطب رخ میدهد که از سالن بیرون میرود و برخی از جملاتمان در ذهنش تکرار میشود.
حسن زاده: موسیقی باید چیزی را از درون شما بکند و با خود ببرد و زمانی که این اتفاق رخ میدهد یعنی وقتی مخاطب بعد از تماشای کنسرت، ملودی یا قسمتی از شعر گروه را با خود ببرد و زمزمه کند، یعنی ما کارمان را بهخوبی انجام دادیم. ماهم میتوانستیم کار کاور انجام دهیم اما تأثیرگذاری روی مخاطب از هدفهای ما بوده است.
جعفری: شخص صنم پاشا توانایی خلق کار را دارد و گروه هم ناخودآگاه این کشش را دارد و خودمان علاقهمند بودیم و هستیم که آثار و قطعات جدیدی را به مخاطب ارائه دهیم و با توجه به کارهایی که تاکنون شنیدیم، باید بگویم؛ گروه ما کاری را انجام میدهد که تاکنون یا انجامنشده یا کمتر توسط گروه یا افرادی صورت گرفته است.
صادقی: این تصمیمگیری از پیش تعیینشده به مخاطبان ارائهشده و شاید هم کسی تاکنون از آنها نپرسیده که آیا دوست دارند کار جدیدی را بشنوند یا خیر! و فکر میکنم بارها برای ما اتفاق افتاده که درجایی، یک موسیقی را برای نخستین بار شنیدهایم و چیزی در آن آهنگ نظر ما را به خود جلب کرده است.
جعفری: شخصاً مطمئنم که موسیقی ما تأثیرش را روی مخاطب خواهد گذاشت و در یادها ماندگار خواهد شد.
قربانی: درست است که گروه موسیقی ما، گروه موسیقی بانوان است اما موجودیت مستقل خودمان راداریم و فکر و خطمشی ما بهعنوان یک انسان بیان میشود و نه بنا بر جنسیت!
*اما در کنسرتهای گروههای بانوانی که آثار خودشان را اجرا میکنند هم بارها شاهد بودیم که مخاطبان درخواست اجرای آثار مطرحی از خوانندگان خانمی چون گوگوش را میکنند.
جعفری: کار خیلی تکراری است! همه اعضای گروه بالای پانزده سال سابقه نوازندگی دارند و واقعاً در این گروههایی که میگویید بارها بودیم و شخصاً نمیپسندم و خودم را متعلق به گروه «صنم پاشا» میدانم چون سبک و سیاق و تمامی آثار خودمان هستیم. درواقع قطعات ما امضای «صنم پاشا» است.
روایت خانم خانهدار با نگاهی کمدی و معترضی
*در کارهایی که پیش از گفتگو اجرا کردید یک قطعه نظر من را به خود جلب کرد که در قسمتی از شعر درباره وسایل آشپزخانه صحبت میشد و بهنوعی اعتراضی از جنس بانوان خانهدار را به شکل ساده بیان میکرد. درباره این کار و شکلگیری آن بگویید.
پاشا: این آهنگ بهنوعی خصلت پانک و فانک دارد و با توجه به تعریفی که درباره این نوع موسیقی هست، شعر این کار در آن تعریفشده و ما در شعر نگاه معترض و بهگونهای خندهدار ، به روابط انسانیمان را ارائه میدهیم و این کار جزو قطعاتی بود که آهنگسازی آن بهصورت گروهی انجام شد.
واقعاً در خیلی از کارها سعیمان در این بوده که نگاهی که به زندگی داریم را ارائه دهیم و اتفاقهایی که در زندگیمان رخ میدهد و همهمان بهنوعی درگیرش هستیم و درنهایت هم تغییر خاصی نمیتوانیم انجام دهیم. درواقع نگاهی کمدی و معترضی دارد و خانمی را روایت میکند که خیلی خسته است ( از دست فرد یا افرادی) و میخواهد او را بهنوعی اذیت کند اما به چه صورتی را نمیداند؟! و درنهایت میگوید؛ " چاقو بهترین وسیله است اما چاقومو برای پخت ماهی شام متأسفانه لازم دارم" و به این دلیل از انتقام منصرف میشود.
صنم پاشا امضای خودش را دارد/ این فقط یکراه است!
*بااینحال زمانی که مخاطبان به کنسرت شما بیایند با بانوانی مواجه میشوند که تابویی را شکستند و شاید الگوی خیلیها شوید و بخواهند راه شمارا در موسیقی ادامه دهند. این اتفاق در کار شما تأثیرگذار خواهد بود یا خیر؟!
قربانی: به نظرم تجربه تمامی سالهای حضور ما در موسیقی باعث شده که آثارمان به پختگی و شخصیتی مستقل برسد و بهصرف اینکه تصمیمی مبنی بر کاری گرفته شود، کافی نیست. فکر میکنم خیلی خوب است اگر بانوان دیگری هم با ما هم مسیر شوند اما راه سختی را در پیش خواهند داشت.
حسن زاده: شخصاً از این اتفاق استقبال خواهم کرد و چقدر خوب که با ما هم مسیر شوند اما باید این را بدانیم که هرکسی امضای خودش را در اثر هنری دارد.
صنم پاشا در تمامی کارها امضا و حرف خودش را برای گفتن دارد و ممکن است گروه دیگری شکل بگیرد و در این راه حرف دیگری برای گفتن داشته باشد. این فقط یکراه است و هر هنرمند با یک حسی در آن قدم میگذارد و ادامه میدهد.
جعفری: شاید راه را برای دیگران هموار کنیم و روزی بهعنوان پیشکسوت از ما یاد شود همانند گروهها و هنرمندانی که سالهای نهچندان دور به موسیقی جانی دوباره دادند.
قربانی: از طرفی باعث میشود مخاطبان این سبک هم بیشتر شود. خانمهایی که طرفدار سبک راک هستند شاید خیلی کم باشند اما زمانی که گروههای راک و پاپ-راک بیشتر شوند باعث میشود بانوان ما هم به این سبک بیشتر علاقهمند شوند.
پاشا: من همفکر میکنم خیلی خوب است که این اتفاق رخ دهد و یکی از دغدغههای ما این است که راه را شروع کنیم چون خیلی از بانوان هنرمندی را میبینم که به این سبک علاقه دارند و قابلیت تشکیل گروه در این سبک را دارد اما به خاطر مشکلاتی که تا امروز وجود داشته فکر میکردند که ورود به این سبک، خط قرمزی ست که نباید وارد آن شوند. میدانم سختیهایی در این راه وجود دارد اما این سختیها را به جان میخرم که این راه هموارتر شود.
حمایت آقایان، حمایت از سبک بوده/ جنسیتی کردن موسیقی واقعاً اذیت کننده است
*گروه شما خیلی هم از طرف آقایان هنرمند موردحمایت قرارگرفته است.
جعفری: به دلیل اینکه کارهای ما را بهصورت بیکلام شنیدند و موردتوجهشان قرار گرفت و میگفتند خیلی اصولی است.
قربانی: بخش دیگری هم مربوط به این میشود که تمامی کارهای گروه اعم از ترانه، ملودی و تنظیم توسط خانمها انجام میشود، اتفاقی که ما کمتر در گروههای بانوان با آن روبرو هستیم و اکثراً ساختههای گروه توسط آقایان صورت میپذیرد.
حسن زاده: برمیگردد به تصوری که از موزیسینهای خانم دارند خصوصاً در سازهایی که کمتر توسط خانمها نواخته میشود و وقتی کسی باورهایشان را خط میزند و باورهای جدیدی را به آنها نشان میدهد استقبال میکنند.
پاشا: بیشترین حمایت از طرف موزیسینهای آقایی بوده که این سبک از موسیقی را دنبال میکنند و حمایت کردن از ما شاید بهنوعی حمایت کردن از سبک بوده است. جا دارد از تکتک آنها تشکر کنم و همینجا یک تشکر ویژه از مدیریت و صدابردار خوب استودیو خلیجفارس دارم، که استودیو را هفتهای 2 ساعت رایگان در اختیارمان قراردادند.
صادقی: مطمئن هستم خیلیها کارهایی را انجام دادند و فقط شنیده نشدهاند و شاید شرایط زندگیشان آنها را به سمتوسوی دیگری برده است. از طرفی جنسیتی کردن موسیقی واقعاً من را اذیت میکنند.
قربانی: حتی در کشورهایی که این سبک رواج دارد هم کمتر موزیسینهای خانم در آن فعالیت میکنند و اکثر گروههای بانوانشان، کاور گروههای مطرحشان را اجرا میکنند ولی گروه «صنم پاشا» موسیقی تولید میکند و باعث افتخار است.
صادقی: شاید اگر در کشور ما هم این مشکل جنسیت در موسیقی وجود نداشت، گروه بانوانی هم در اینجا شکل نمیگرفت.
نخستین اجرای گروه در اردیبهشتماه 97
*درباره برنامهریزیتان برای نخستین اجرا و اینکه آیا تصمیم به انتشار آثارتان بهصورت بیکلام دارید یا خیر؟
پاشا: درباره نخستین اجرا نمیتوانیم اطلاع دقیقی را ارائه دهیم چراکه در حال حاضر مراحل مجوز و ثبت گروه را در ارشاد انجام میدهیم اما برنامهریزیهایمان برای اردیبهشتماه سال آینده است.
ما نمیتوانیم قطعاتمان را بهصورت بیکلام به انتشار برسانیم چون، کلام در موسیقی ما حائز اهمیت است بااینکه بخشهایی از کارها، تکنوازی نوازندگان است که خیلی موردتوجه قرار خواهد گرفت اما آنقدری نیست که بدون کلام بتوان آن را در حد یک آلبوم ، ارائه کرد.
در ادامه میتوانید ویدیویی کوتاهی از تمرین
کنسرت گروه صنم پاشا را ببینید. همچنین گزارش تصویری این تمرین در بخش تصویر
(اینجا) سایت ریتم نو قابلمشاهده است.